Njoftime

KLSH kallëzon penalisht Ministrin e Energjisë dhe Industrisë dhe Avokatin e Përgjithshëm të Shtetit

14.10.2015

Dëmi ekonomik i shkaktuar Buxhetit të Shtetit nga Marrëveshja e Zgjidhjes me Mirëkuptim mes Republikës së Shqipërisë dhe CEZ a.s arrin në vlerën 479 milion euro.

- Vlera 95 milionë euro: pagesa e dakordësuar në Marrëveshje;
- Vlera 352 milionë euro: detyrime financiare të prapambetura, rrjedhojë e keqmenaxhimit 2009-2012;
- Vlera 32 milionë euro: zhvlerësimi në zero i vlerës se 24% te aksioneve te Shtetit)

Kontrolli i Lartë i Shtetit përfundoi auditimin në Ministrinë e Energjisë dhe Industrisë (MEI) dhe Avokaturën e Shtetit (ASH), në bazë të programeve të auditimit nr. 118/1, datë 12.03.2015, dhe nr. 264/1, datë 17.03.2015, për periudhën 01.01.2013 – 31.12.2014 të aktivitetit të këtyre institucioneve.

Auditimet filluan më datë 16.03.2015 dhe përfunduan më datë 27.07.2015 dhe me shkresat nr. 118/4, datë 03.08.2015 dhe nr. 264/4, datë 03.08.2015 i janë përcjellë këtyre dy subjekteve Projekt-Raportet e Auditimit.
Pas organizimit dhe zhvillimit të dy takimeve ballafaquese duke respektuar të gjitha afatet kohore, më datë 16.09.2015 me MEI dhe më datë 14.09.2015 me ASH dhe pas hartimit të Raporteve Përfundimtare të Auditimit, me shkresat nr. 118/12, datë 12.10.2015 dhe nr. 264/8, datë 12.10.2015, i janë përcjellë MEI dhe ASH, Vendimet përkatëse të Kryetarit të KLSH-së, nr. 140 dhe 139, datë 30.09.2015 në lidhje me këto auditime.

Çështja kryesore në të dy këto auditime ka qenë, procedurat e ndjekura dhe negociatat që sollën në përgatitjen e marrëveshjes së nënshkruar nga Grupi i Punës i ngritur në bazë të VKM  nr. 969 dt. 25.10.2013 “Për ngritje e grupit të punës për zgjidhjen me mirëkuptim të mosmarrëveshjes ndërmjet Shtetit Shqiptar dhe CEZ a.s”, më datë 23.06.2014 dhe përcjelljen e kësaj Marrëveshje për miratim në Këshillin e Ministrave dhe Kuvendin e Shqipërisë.

Në përfundim të këtij auditimi, rezultoi që dëmi ekonomik që i është shkaktuar financave të kompanisë tashmë tërësisht shtetërore OSHEE sh.a është 479 milionë euro, nga të cilat 95 milionë euro si pagesë e dakordësuar në Marrëveshje, 352 milionë euro, detyrime financiare të prapambetura, rrjedhojë e keqmenaxhimit gjatë viteve 2009-2012 dhe 32 milion euro zhvlerësimi ne zero i vlerës së 24% te aksioneve te Shtetit. Në këtë vlerë dëmi nuk janë  llogaritur kostot shtese që do duhet të përballohen nga vetë Shteti Shqiptar për rigjallërimin e sistemit energjetik dhe kthimin në parametra financiare normale të kësaj shoqërie publike. Bazuar në shkeljet e konstatuara me pasojë dëmin e sipërcituar KLSH me shkresën nr. 118/13, datë 12.10.2015 ka depozituar pranë organit të Prokurorisë kallëzimin penal për Ministrin e MEI, Damian Gjiknuri dhe Avokatin e Përgjithshëm të Shtetit, Alma Hicka, me akuzën e “Shpërdorimit të detyrës”, parashikuar nga neni 248 i Kodit Penal.

Me konkretisht, nga auditimi rezultoi që:
Referuar përmbajtjes së Marrëveshjes për Zgjidhjen me Mirëkuptim, të nënshkruar më datë 23.06.2014, nga Grupi i Punës i kryesuar nga Ministri Gjiknuri, evidentohen fare qartë elementët e një marrëveshjeje tërësisht të pabarabartë dhe jo në proporcion me pretendimet e deriatëhershme të Shtetit Shqiptar ndaj CEZ a.s, duke shkaktuar një dëm ekonomik në shumën 479 milionë euro, si më poshtë:

1. Në vlerën 95 milionë euro për pagesë e dakortësuar në marrëveshje, të pabazuar në dokumentacion financiar për përdorimin e kredive dhe huave dytësore, apo njohje të drejtash nga CEZ Shpërndarje sh.a (dëm ekonomik i parikuperueshëm);
2. Në vlerën 352 milionë euro, si diferencë midis detyrimeve afat-shkurtra të njohura dhe të drejtave afat-shkurtra të njohura (mungesa në kapitalin qarkullues) të shoqërisë CEZ Shpërndarje sh.a, sipas pasqyrave financiare të shoqërisë, vlerë që përfshin edhe detyrimet për faturat e blerjes së energjisë dhe tarifave të transmetimit ndaj KESH dhe OST, të akumuluara gjatë administrimit të CEZ a.s, në një nivel 41,198,699,479 lekë bashkë me interesat ose 294 milionë euro (dëm që do rëndojë gjëndjen financiare të shoqërisë në të ardhmen);
3. Në vlerën 32 milionë euro, për zhvlerësimin e vlerës së tregut të 24% të aksioneve të shtetit në CEZ Shpërndarje sh.a. Mos pretendimi i diferencës ndërmjet vlerës së aksioneve të Qeverisë Shqiptare gjatë privatizimit (CEZ a.s, ka paguar 102 milionë euro për të kontrolluar 76% të paketës së operatorit të shpërndarjes, moment kur vlera e 24% të aksioneve të Shtetit Shqiptar  ishte 32 milionë euro) dhe vlerës zero të aksioneve të saj më 21 janar 2013, shoqërisë i është shkaktuar një dëm që do rëndojë gjendjen financiare të shoqërisë në një periudhë afatmesme).
Nisur nga kushti i “Marrëveshjes së Mirëkuptimit” se Blerësi pranon dhe bie dakord që Shitësi nuk ka asnjë informacion në lidhje me gjendjen financiare, operacionale apo çdo gjendje tjetër të shoqërisë dhe se me vazhdimin e blerjes së aksioneve të parashikuar sipas kësaj, Blerësi e bën këtë gjë në rrezikun dhe përgjegjësinë e tij. Si rrjedhim, Blerësi do të blejë dhe bie dakord të blejë Aksionet “siç janë” “ku janë” dhe “me të gjitha të metat”, shuma prej 95 milionë euro është një dëm i parikuperueshëm, për shkak të njohjes së detyrimeve jo vetëm të pa dokumentuara por edhe në kushtet e shkeljes flagrante të detyrimeve të rrjedhura nën SPA për të cilin mban përgjegjësi Grupi i Punës i kryesuar nga Z.Damian Gjiknuri, Ministër i Energjisë dhe Industrisë, ndërsa shuma 384 milionë euro është dëm ekonomik që do të rëndojë financat e shoqërisë (shtetit) për shumë kohë, duke kërkuar një regjim të fortë kontrolli financiar.

I Në analizë të vlerës prej 95 milionë euro të dakordësuar nga ana e Grupit të Punës për të paguar në favor të CEZ a.s, rezultoi që:
I.1 Është marrë përsipër pagesa prej 36.9 milionë eurosh që përfaqëson vlerën e kredisë së disbursuar nga Banka Evropiane për Ndërtim dhe Zhvillim dhe IFC-ja mbi bazën e kontratave të lidhura nga CEZ Shpërndarje sh.a, në periudhën 30 qershor 2011 dhe 1 korrik 2011. Kjo shumë huaje ka qënë e njohur në pasqyrat financiare të CEZ Shpërndarje sh.a (sipas pasqyrave financiare të publikuara nga vetë shoqëria), por me një marrëveshje blerje huaje detyrimi ka kaluar për CEZ a.s, marrëveshje që reflektohet në ngjarjet/transaksionet ekonomike të vitit 2013, pra pasi ka lindur konflikti dhe në një kohë kur CEZ Shpërndarje sh.a ka qënë nën administrim të përkohshëm, me administrator z.Arben Seferi, anëtar i Grupit të Punës në negociatat e kësaj marrëveshje mirëkuptimi.

Në vlerësimin e ekspertit të BDO LLP të kontraktuar nga Shteti Shqiptar, pas analizës së dokumentacionit të vënë në dispozicion, theksohet se nuk ka evidenca të sakta se si është përdorur huaja e marrë. Kjo edhe për faktin se organizimi i investimit të CEZ a.s, përgjatë katër viteve në Shqipëri është realizuar nëpërmjet tre kompanive CEZ Shpërndarje sh.a, CEZ Trade dhe CEZ Albania nga të cilat vetëm CEZ Shpërndarje sh.a, është në bashkëpronësi me Republikën e Shqipërisë (e cila zotëronte 24% të aksioneve) ndërkohë dy kompanitë e tjera janë në pronësi vetëm të CEZ a.s (100% të aksioneve). Për më tepër këto evidenca, pasqyra apo raporte nuk janë kërkuar apo analizuar nga Grupi i Punës përgjatë takimeve negociuese të kësaj “Marrëveshjeje Mirëkuptimi”.

Në raportin teknik cilësohet se në SPA (Marrëveshje e Blerjes së Aksioneve), nuk ka një shume specifike të cilën Blerësi pritej ta investonte, por përcaktohet CEZ a.s si një investitor strategjik. Nën kushtin e investitorit strategjik, kërkohej marrja përsipër e uljes së humbjeve në rrjetin e shpërndarjes dhe në nivelet e borxhit të keq të shoqërisë, në përputhje me Deklaratën Rregullatore, bazuar kjo në një plan biznesin paraprak. CEZ a.s, mori angazhime që të investonte shuma të caktuara në rrjet, për të cilat u dakordësua me ERE-n, por në fakt ajo dështoi që të investonte shumat për të cilat u angazhua. Nga të gjitha burimet e informacionit të shfrytëzuara për këtë auditim, konstatohet mungesa kumulative në investime për periudhën e administrimit nga CEZ a.s, në vlerën 13,2 miliardë lekë. ERE ka aprovuar një vlerë investimi prej 18,832,811,307 lekë (për 4 vjet) nga e cila sipas pasqyrave financiare (paragrafi 5.12, 5.13 dhe 5.16) rezulton të jenë realizuar 5,589,595,002 lekë investime (për periudhën 4 vjeçare), pra duke rezultuar një mungesë në kapitalin e investuar në masën  13,243,216,305 lekë.

Nga vlerësimi i realizuar mbi Pasqyrat Financiare, Raportet e Auditimit por dhe Raporti Teknik i konsulentit të huaj, krijohet bindja se huaja e marrë nga  BERZH dhe IFC, nuk është përdorur për investime sic dhe është pretenduar. Huaja nga BERZH dhe IFC është marrë në mesin e vitit 2011, dhe niveli i investimeve të realizuara për vitin 2011 dhe 2012 është 2.7 miliardë lekë (19.3 milionë euro), sipas pasqyrave financiare. Pra nga vlera e njohur si hua prej 36,7 milionë euro, vetëm 19.3 milionë euro rezulton të jetë përdorur për investime, duke ngritur pikëpyetje për mënyrën e përdorimit të huasë. 

Kreditë të cilat shteti shqiptar njohu, nuk konfirmohet të kenë sjellë rritjen e kapitalit të programuar (investimet që programoi të realizojë për 4 vjet), nga ana tjetër mungesa e investimeve në rrjetin energjetik i cili në fund mbeti në një gjendje të mjeruar të shtojnë dyshimet për eficencën e përdorimit të huave të marra nën administrimin e CEZ a.s. Mungesa e analizës por edhe mos leximi i kujdesshëm i materialit të ekspertit nga Grupi i Punës, ka çuar në njohjen e padrejtë të një vlere kredie në shumat e pretenduara kur mungon investimi kapital për të cilin është kërkuar kjo kredi.

I.2 Në “Marrëveshjen e Mirëkuptimit” merret përsipër të paguhet shuma prej 17.4 milionë eurosh që përfaqëson vlerën e kredisë së disbursuar nga disa marrëveshje Overdraft me banka të nivelit të dytë në Shqipëri. Ndërkohë që nga raporti i ekspertit evidentohet që në 10.07.2012 ka një Marrëveshje midis CEZ a.s (mëmës) dhe CEZ Shpërndarje sh.a, për shumat e mbetura si detyrime të pagueshme në shumën 17 milionë euro për overdraft-e me bankat e nivelit të dytë, marrëveshja është nënshkruar në momentin kur CEZ a.s, po përgatitej të largohej nga Shqipëria. Vlerat janë konfirmuar në marrëveshje midis palëve të lidhura (plotësisht të lidhura me njëra- tjetrën) dhe ky fakt duhet të ishte trajtuar me kujdes nga Grupi i Punës aq më shumë kur merret përsipër që kjo shumë të njihej në marrëdhënie dy palëshe. Interesat e specifikuar në marrëveshjet midis CEZ a.s dhe CEZ Shpërndarje sh.a, janë më të larta se ato të tregut. Ndërkohë nga leximi i shënimeve shpjeguese të pasqyrave financiare të CEZ Trade (shoqëri e kontrolluar 100% nga CEZ a.s), në dhjetor 2012, i është dhënë një hua afatshkurtër (nga mëma CEZ a.s) në vlerën 4 milionë euro për pagesën e detyrimeve tatimore pas aktit të kontrollit. Vlerë që shteti e ka kompensuar për sa kohë që njohu të gjitha kreditë pa bërë një analizë të qëllimeve të alokimit të tyre.

Nga ana tjetër nga raporti i ekspertit Grupi i Punës ka qenë në djeni që “Ne kemi parë prova që CEZ sh.a. ka paguar shuma ndërmjet 1,6 milionë € dhe 4.7 milion € ndaj CEZ a.s. ndërmjet Shtatorit dhe Nëntorit të vitit 2012, në një kohë kur CEZ sh.a. nuk po paguane kreditorët e tij të tjerë, në veçanti KESH dhe OST, dhe në të vërtetë mund të ketë qenë duke u përgatitur për daljen e tij nga Shqipëria.

I.3  Shuma prej 25.1 milionë eurosh përfaqëson detyrimet e CEZ Shpërndarje sh.a ndaj shoqërisë CEZ a.s, Pragë, dhe CEZ Trade Albania, për energjinë elektrike të lëvruar nga këto të fundit për mbulimin e humbjeve në rrjetin e shpërndarjes. CEZ Shpërndarje sh.a kishte detyrimin të importojë energjinë për të kompensuar humbjet e rrjetit, për këtë qëllim duhej të alokonte më shumë fonde që të mund ti përdorte për të siguruar furnizimin e vazhdueshëm me energji elektrike. Është konstatuar se niveli i humbjeve në 2009 ishte në 32% ndërsa në fund të vitit 2012 ku nivel humbjesh arriti në 46.38%. Nisur nga faktin se shteti mori përsipër të njoh vetëm detyrimet e blerjeve të energjisë realizuar nëpërmjet kompanive të lidhura të grupit CEZ a.s, njohja në vlerën e deklaruar dhe të pa verifikuar si për sasinë e faturuar dhe çmimin e blerjes, i ka dhënë mundësi CEZ a.s të përfitojë shuma për të cilat ekzistojnë kontestime. Konstatohet se detyrimi për energjinë elektrike të blerë nga CEZ a.s dhe CEZ Trade sipas pasqyrave financiare të vetë shoqërisë është shumë më e ulët se detyrimi i marrë përsipër. Në Pasqyrat Financiare konstatojmë se detyrimi i CEZ Shpërndarje sh.a, për blerje të energjisë në palë të lidhura në fund të vitit 2012 rezulton të jetë 13,5 milionë euro, diferenca që të cojnë në përfundimin se shifra nuk është bazuar në detyrime kontraktore të saktësuara. Theksojmë se janë marrë parasysh ne negociata detyrimet e energjisë së furnizuar nga CEZ a.s (mëma) por nuk janë konsideruara apo negociuar detyrimet ndaj KESH dhe OST, të cilat siç ishte në dijeni grupi negociator arrijnë në shumën 294 milionë euro, dëshmi e qartë kjo e përdorimit të standardeve të dyfishta për të njëjtën çështje.

I. 4. Shuma prej 6.1 milionë eurosh, shumë që përfaqëson detyrimet që CEZ Shpërndarje i ka pasur shoqërisë CEZ Albania, tashmë e njohur me emrin Share Services Albania, për shërbimet e ofruara në vazhdimësi sipas marrëveshjeve përkatëse të nënshkruara, duke filluar nga viti 2009. Sipas kontratës CEZ a.s, mori përsipër të transferonte Knoë-Hoë  e tij nga eksperienca në treg drejt OSSH. Konstatohet se nuk është realizuar ky detyrim kontraktor, pasi OSSH/CEZ sh.a hyri në një seri marrëveshjesh me filialet e CEZ a.s, duke kontraktuar jashtë shoqërisë realizimin e shërbimeve kryesore administrative dhe operacionale që OSSH/CEZ sh.a. duhet të ushtronte. Këto shërbime përfshinin matjet, financimin, menaxhimin e faciliteteve, dhe burimet njerëzore. Në raportet financiare konstatohet se shërbimet totale administrative dhe operacionale outsorced nga OSSH/CEZ sh.a. tek CEZ Albania (filial i shoqërisë CEZ a.s, u rritën nga 0,25 miliardë lekë në 2009 në 1,4 miliardë lekë në 2012, pika 10.11). Pra është i thjeshtë fakti që për Knoë Hoë që CEZ Shpërndarje sh.a, ka paguar ndër vite për ngitje kapacitetesh që nuk ishin të vetat, shërbime kontabiliteti dhe konsulenca të cilat përsëri nuk i shërbejnë më, pasi CEZ Albania (e cila ishte në pronësi të CEZ a.s) në fund të vitit 2012 rezulton se nuk ka transferuar aktivet materiale dhe jomateriale të krijuara për vetë CEZ Shpërndarjen sh.a, por i ka zhvlerësuar këto aktive dhe ka çuar shoqërinë në likujdim. Vlera e munguar bazuar në pasqyrat finaciare të bashkëngjitur raportit teknik është rreth 21.4 milionë euro (rreth 3 miliardë lekë të shpenzuar pa patur të drejtën e pronësisë mbi këto investime në kapital njerëzor), duke përbërë dëm për interesat e CEZ Shpërndarjes sh.a. Pra shteti ka njohur detyrime për mallra dhe shërbime të cilat nuk kaluan tek CEZ Shpërndarja sh.a.

Nga analiza e pasqyrave financiare të publikuara për CEZ Albania, konstatuam se shoqëria ka provigjonuar të gjitha kërkesat e arkëtueshme, në këto kushte pagesa e marrë përsipër nga shteti për 6.1 milionë euro krijon mundësinë e shmangies së tatimit mbi divident të vlerësuar në rreth 1 milionë euro, e cila është e ardhur e munguar për buxhetin.

Nisur nga sa ka konstatuar dhe vlerësuar ekspertiza e analizuar, gjykojmë se detyrimi i marrë përsipër nga Shteti në kushtet kur nuk ka evidenca dhe mungon dokumentimi i plotë i shpenzimit për llogari të CEZ Shpërndarjes sh.a, si dhe në kushtet kur konstatohet se në marrëveshje është theksuar fakti se “Blerësi pranon dhe bie dakord që Shitësi nuk jep asnjë siguri ose garanci, të shprehur ose të nënkuptuar, në lidhje me ndonjë çështje që lind në lidhje me Shoqërinë dhe/ose Aksionet dhe/ose transaksionet e referuara këtu, duke përfshirë vlerën e Shoqërisë, gjendjen e saj financiare, lejet (duke përfshirë çdo leje, liçencë, pëlqim, miratim, certifikatë, regjistrim apo autorizime të tjera) dhe/ose çdo çështje tjetër, ngjarje ose gjë që lidhet me Shoqërinë, themelimin e saj, aftësinë e saj paguese, pronësinë, biznesin, veprimtarinë, asetet, prospektet, përgjegjësitë, borxhet dhe/ose detyrimet ose çështje të tjera të mundshme. […]Blerësi pranon dhe bie dakord që Shitësi nuk ka asnjë informacion në lidhje me gjendjen financiare, operacionale apo çdo gjendje tjetër të Shoqërisë dhe se me vazhdimin e blerjes së Aksioneve të parashikuar sipas kësaj, Blerësi e bën këtë gjë në rrezikun dhe përgjegjësinë e tij. Si rrjedhim, Blerësi do të blejë dhe bie dakord të blejë Aksionet “siç janë” “ku janë” dhe “me të gjitha të metat”, përbën dëm ekonomik, pasi në mënyrë të padrejtë shoqërisë CEZ a.s, i janë njohur dhe marrë përsipër detyrime të padokumentuara, megjithëse konstatohet se ka patur një keqmanaxhim dhe humbje të mëdha gjatë administrimit që kjo shoqëri i ka bërë CEZ Shpërndarje sh.a (2009-2012)

II  Nga vlerësimi i pasqyrave financiare (të publikuara) të shoqërisë CEZ Shpërndarje sh.a, konstatohet që CEZ a.s, Pragë dhe drejtuesit në Tiranë nëpërmjet keqmenaxhimit e ka çuar shoqërinë drejt një situate falimenti, fakt që lexohet nga rënia e vazhdueshme në vlerë e kapitalit neto të shoqërisë (kapital aksionar + humbje) duke rezultuar një vlerë kapitali neto negative që në fundin e vitit 2011. Kapitali negativ nënkupton se shoqërisë i janë shkaktuar humbje në atë nivel që tejkalon çdo pagesë të bërë për aksionet e saj nga investitorët. Ekzistenca e një kapitali neto negativ “është një tregues i fortë i falimentimit të pashmangshëm, dhe kështu duhet konsideruar si një sinjal paralajmërues për çdo analist të thjeshtë financiar. Megjithëse është konstatuar një kapital neto negativ që në fund të vitit 2011, nga shoqëria CEZ a.s, Pragë, nuk janë marrë masa për të frenuar këtë fenomen por është lejuar që situta të vijoj të degradojë. Keqmenaxhimi është i lexueshëm, mjafton të analizojmë që humbja e llogaritur në fund të vitit 2012, është sa niveli i humbjes së akumuluar gjatë gjithë viteve të aktivitetit të shoqërisë, kështu humbja e vitit 2012 arriti në rreth 38 miliardë lekë nga 35 miliardë lekë që është niveli i akumuluar ndër vite. Po të shikojmë pozicionin e kapitalit neto mund të duket qartë se vlera e kapitalit të vet neto nga 188 milionë euro që ishte në fund të vitit 2008, ka arritur në (-284 milionë euro) në fund të vitit 2012. Zërat e kapitalit aksioner dhe rezervës nuk kanë ndryshime në vite kështu që rënia është vetëm efekt i humbjeve të cilat në fund të vitit 2012 arritën në vlerën 72,7 miliardë lekë nga 7 miliardë lekë që ishin në momentin e ndryshimit të pronësisë.

Megjithëse verifikohet rritja e humbjes me 66 miliardë lekë (472 milionë euro) nga Grupi i Punës nuk është dokumentuar asnjë pretendim i tillë, duke i lënë në këtë mënyrë Shtetit Shqiptar   detyrimin për të paguar për keqmenaxhimin në vite të realizuar nga administratorët e emëruar nga CEZ a.s, Pragë, për kompaninë që privatizoi nën statusin e investitorit strategjik në fillim të vitit 2009.

Situata e verifikuar ku shoqëria CEZ Shpërndarje sh.a, jo vetëm ka një kapital neto negativ por është edhe në kushtet e paaftësisë për të paguar detyrimet ndaj furnitorëve të cilat janë rritur ndjeshëm gjatë vitit 2012, tregon se shoqëria ishte në kushtet e falimentit. Nëse do të shkonte në likujdim, nga shoqëria CEZ a.s, nuk do të ishte rikuperuar ndonjë pjesë nga shuma e investuar, ndërkohë që me marrëveshjen e lidhur, risku i falimentit i ka kaluar i gjithi Shtetit Shqiptar , i cili edhe pagoi për të marrë këtë risk. Pra jo vetëm u trashëgua një shoqëri e falimentuar por paguam edhe para për të marrë përsipër humbjet dhe borxhet e trashëguara.

Ajo që konstatohet nga pasqyrat financiare është mungesa e kapitalit qarkullues, pra marrëveshja ka marr përsipër të mbulojë diferencën e kapitalit qarkullues që do të përbëj një dëm të konsiderueshëm për financat e shoqërisë në të ardhmen (diferenca midis detyrimeve të njohura dhe të drejtave të pranuara bazuar në pasqyrat financiare arrijnë në vlerën e rreth 49 miliardë lekë) ose 352 milionë euro, vlerë ku përfshihen edhe faturat e blerjes së energjisë dhe tarifave të transmetimit nga KESH dhe OST respektivisht për periudhën deri 31 dhjetor 2012, pasqyrohen në aneksin 11.1 dhe 11.2. ku totalizohet në një nivel 41,198,699,479 lekë bashkë me interesat ose 294 milionë euro. Konstatohet një regjim trajtimi me standarde të dyfishta duke favorizuar shoqërinë CEZ a.s dhe shoqëritë bija të krijuara në Shqipëri (CEZ Trade dhe CEZ Albania), duke njohur dhe likuiduar detyrimet e këtyre shoqërive dhe duke lënë me statusin debitor detyrimet e shoqërive anonime shtetërore KESH dhe OST të cilat kanë dhe nivelin më të lartë të detyrimeve të marra përsipër nga shteti nën këtë marrëveshje.

Keqmenaxhimin financiar të shoqërisë nën administrimin e CEZ a.s, e theksojnë edhekontratat e lidhura me shoqëri të ndryshme të mbledhjes së borxhit të cilat rezultojnë të kenë realizuar një faturim në vlerën 621 milionë lekë sipas pasqyrave të siguruara nga eksperti i kontraktuar nga shteti ose 4.4 milionë euro, kontrata në të cilat nivelet e tarifave të shërbimit konstatohet të variojnë nga 28% deri 50% të shumës së borxhit të mbledhur, kur është e vërtetueshme që tarifat normale të shërbimit të përmbarimit privat në Shqipëri janë ndërmejt 2-6% të borxheve mbi 500,000 lekë.
III. Është fakt që CEZ a.s, ka paguar 102 milionë euro për të kontrolluar 76% të paketës së operatorit të shpërndarjes në fillim të vitit 2009, moment kur vlera e 24% të aksioneve të shteti shqiptar ishte 32 milionë euro. Për shkak të keqmanaxhimit por edhe të pranimit pa kushte të situatës së falimentit të shkaktuar kryesisht nga vetë pala çeke, shtetit i është shkaktuar një dëm i madh nga zhvlerësimi në 0 i vlerës së tregtueshme të 24% të paketës së aksioneve të zotëruara nga ai. Ky fakt nuk merret në konsideratë nga grupi negociator i kryesuar nga Z.Damian Gjiknuri, Ministër i Energjetikës dhe Industrisë, megjithëse është theksuar me të drejtë nga eksperti në raportin e tij, kur shprehet se “Qeveria e Shqipërisë mund të ngrejë kundër CEZ a.s, për zvogëlimin në vlerë të 24% të saj të aksioneve në CEZ sh.a. Ky pretendim do të ishte për diferencën ndërmjet vlerës së aksioneve të Qeverisë Shqiptare gjatë privatizimit dhe vlerës së aksioneve të saj më 21 janar 2013”.
Por nuk kemi vetëm kostot e përmendura më sipër, të cilat janë tërësisht të vlerësuara nga eksperti dhe për të cilat Grupi ka djeni të plotë por theksohet edhe ekzistenca e pretendimeve (kosto shtesë) të tjera të cilat do të kishin kërkuar një vlerësim më të kujdesshëm dhe të saktësuara përpara përmbylljes së negociatave.

Një moment tjetër i rëndësishëm, i cili ka kaluar pa u vënë re dhe trajtuar nga Grupi i Punës, është kosto oportune, për ta normalizuar situatën e verifikuar. Në referencë të raportit teknik i cili posedohej nga Grupi i Punës, që në datën 10.02.2014, theksohet  domosdoshmëria e një kostoje shtesë të nevojshme për shkak të mungesës së investimeve të programuara, nivelit të humbjeve mjaft të rritur (46, 38%) dhe borxheve që kanë kapur maksimumin e tyre përgjatë periudhës së zotërimit nga CEZ a.s, do të favorizohen çmime tarifore shumë më të larta për konsumatorët, pra kosto oportune për të rivitalizuar sistemin dhe normalizimin e treguesve financiar të shoqërisë, tashmë në kushte falimenti, kosto e cila sipas ekspertit bazuar në një vlerësim institucional arrin në nivelet 185 miliardë lekë deri në 218 miliardë lekë

Nga përcaktimet e bëra në marrëveshje, pala shqiptare paraqitet tërësisht në kushte jo të barabarta, madje në pozita tepër inferiore dhe të disfavorshme karshi CEZ a.s, duke e favorizuar atë në çdo aspekt, pretendim, dëmshpërblim, përgjegjësi, duke përdorur standarde të dyfishta për të njëjtën çështje madje dhe në çdo risk të mundshëm hipotetik që mund ti vijë kësaj kompanie në të ardhmen. Fakti që në marrëveshje nuk janë evidentuar dhe nuk janë përfshirë asnjë prej pretendimeve të mëparshme të Shtetit Shqiptar si dhe dëmet e konstatuara dhe evidentuara si nga institucionet e ndryshme shtetërore ashtu edhe nga ekspertët ndërkombëtar të kontraktuar nga Shteti, tregon që nga ana e grupit të negocimit nuk është ngritur asnjë pretendim dhe nuk është negociuar asnjë detyrim i CEZ a.s kundrejt Shtetit Shqiptar.

Nga auditimi rezultoi që nga ana e Kryetarit të Grupit të Punës dhe vetë Grupi i Punës i caktuar për negocimin e marrëveshjes së mirëkuptimit, nuk është dokumentuar asgjë në lidhje me mbledhjet e zhvilluara ndërmjet anëtarëve të tij (diskutimet apo vendimet që mund të jenë marrë gjatë periudhës së negocimit në lidhje me pretendimet e palës shqiptare apo CEZ a.s), si dhe takimet negociuese të zhvilluara me CEZ a.s (pretendimet e ngritura nga pala shqiptare, mbrojtja dhe negocimi i tyre), detyrime këto të mirëpërcaktuara në nenin 16 dhe 17 të Ligjit nr. 8480, datë 27.05.1999 “Për funksionimin e organeve kolegjiale të administratës shtetërore dhe enteve publike”, si dhe në pikën 2 dhe 5 të Urdhërit të Kryeministrit, nr. 228, datë 02.12.2013 “Për përcaktimin e përbërjes së Grupit të Punës për zgjidhjen e mosmarrëveshjes, ndërmjet Republikës së Shqipërisë dhe Shoqërisë CEZ a.s”

Për rrjedhojë, në kushtet kur ky grup negocimi, nuk ka dokumentuar asgjë në lidhje me punën dhe negociatat e zhvilluara prej tij me CEZ a.s, (duke vepruar kështu në kundërshtim me kërkesat e Urdhërit nr. 228, datë 02.11.2013 në bazë të të cilit duhet të kishin përcaktuar strategjinë dhe platformën e negocimit si dhe të administronin dokumentacionin e negocimit), vihet në diskutim serioz puna dhe mbrojtja që ky grup i ka bërë (për rreth 6 muaj) interesave dhe pretendimeve të Shtetit Shqiptar, çka identifikohet fare qartë edhe në vetë përmbajtjen e Marrëveshjes së Zgjidhjes me Mirëkuptim të nënshkruar prej tij.
Për më tepër, siç evidentohet edhe në pikat e sipërcituara të marrëveshjes, pala shqiptare ka rënë dakord që të marrë një kompani të zotëruar më parë 100 % nga vetë shteti shqiptar, pa asnjë dokumentacion në lidhje me shoqërinë CEZ sh.a, për periudhën e administrimit të kësaj shoqërie nga CEZ a.s, çka normalisht i shërben vetëm një qëllimi, atij të fshehjes apo mbulimit të provave në lidhje me keqmenaxhimin disa vjeçar të kompanisë CEZ sh.a, çuarjen me dashje të kësaj kompanie drejt falimentimit, destinacionin e vërtetë të huave dhe vlerave të tjera monetare të qarkulluara apo shpenzuara në CEZ sh.a. apo në kompanitë e tjera CEZ Trade apo CEZ Albania, madje edhe përgjegjësisë penale të ish-administratorëve të CEZ Shpërndarje sh.a, apo çdo punonjësi dhe ish-punonjësi të kësaj kompanie.

Në përfundim, kemi konkluduar se, me nënshkrimin e kësaj Marrëveshje Mirëkuptimi  Shtetit Shqiptar i është shkaktuar një dëm ekonomik në vlerën 479 milionë euro, si pasojë e veprimtarisë dhe vendimmarrjes së vetë Grupit të Punës, i cili nëpërmjet Kryetarit të tij z. Damjan Gjiknuri, Ministër i Energjisë dhe Industrisë i ka relatuar Këshillit të Ministrave dhe Kuvendit të Shqipërisë miratimin e kësaj marrëveshje, pa pasur dokumente të shkruar mbi këtë vendimarrje të palës shqiptare, që do të reflektonin ecurinë e negociatave.

Në lidhje me këtë dëm që i është shkaktuar Shtetit Shqiptar dhe interesave të tij të ligjshme, Avokati i Përgjithshëm i Shtetit, në funksion dhe në zbatim të detyrave të tij ligjore si titullar i institucionit dhe anëtar i Grupit të Punës të ngarkuar me negocimin dhe nënshkrimin e Marrëveshjes për Zgjidhjen me Mirëkuptim, ka patur detyrimin dhe përgjegjësinë e veçantë që në kushtet e titullarit të Institucionit që kishte drejtuar për një kohë të gjatë të gjithë veprimtarinë ndërinstitucionale në drejtim të mbrojtjes së interesave të Shtetit Shqiptar në mosmarrëveshjen ndërmjet CEZ a.s dhe Republika e Shqipërisë dhe që kishte dijeni për ekzistencën deri edhe të elementëve të veprës penale në lidhje me veprimtarinë e mëparshme të ish drejtuesve të CEZ sh.a, jo vetëm të mos nënshkruante një marrëveshjeje tërësisht të disfavorshme dhe në shpërfillje të plotë të pretendimeve dhe interesave të Shtetit Shqiptar por edhe të paralajmëronte dhe informonte edhe anëtarët e tjerë të Grupit të Punës, në lidhje me të gjitha ato përcaktime në marrëveshje në të cilat rrezikoheshin qartazi interesat e ligjshme të Shtetit Shqiptar.

Veprimet dhe mos veprimet e Grupit të Punës kanë bërë zero të gjitha pretendimet për detyrimet që CEZ a.s, i detyrohej palës shqiptare duke mos mbrojtur kështu interesat e Shtetit Shqiptar, ndërmjet mungesës së ballafaqimeve të fakteve në favor të shtetit, dhe duke përdorur standarde të dyfishta në vendimmarrje.

Shënim 1: Pak histori

Më datë 11.03.2009 është nënshkruar kontrata e shitjes së 76% të aksioneve midis Ministrisë së Ekonomisë dhe Tregtisë dhe Energjetikës si shitës i aksioneve, dhe CEZ a.s, si blerës dhe investitor strategjik. Pas problematikave të vazhdueshme disa vjeçare, ERE me shkresën nr. 281/11, datë 11.04.2012, ka njoftuar fillimin e një procesi të gjerë monitorimi të gjendjes financiare të shoqërisë CEZ Shpërndarje sh.a. Në përfundim të këtij procesi, pas konstatimit se gjendja kritike është shkaktuar kryesisht nga tejkalimi i shpenzimeve e keqadministrimi, një sërë tratativash jo të suksesshme për zgjidhjet e mundshme të situatës së konstatuar, si dhe në kushtet kur njoftohet nga CEZ Shpërndarje se “shoqëria mund të mos jetë në gjendje të parandalojë përkeqësimin në javët e ardhshme në nivelin e shërbimeve që siguron, përfshirë dhe lëvrimin e energjisë elektrike”, pra vetëdeklaron se ka dështuar në realizimin e objektivave të saj, të përcaktuara në Deklaratën Rregullatore, Enti Rregullator i Energjisë (ERE) me Vendimin nr. 4 dhe nr. 5 datë 21.1.2013, ka mbajtur qëndrimin se shoqëria CEZ Shpërndarje sh.a. është në shkelje të kushteve të licensave RPS dhe DSO, për këtë shkak, ka vendosur heqjen e licencave të mësipërme dhe kalimin e shoqërisë CEZ Shpërndarje sh.a, në administrim të përkohshëm.

Më datë 15.05.2013 shoqëria CEZ a.s, Pragë, pas heqjes së liçencave dhe vendosjes së shoqërisë nën administrim të përkohshëm, paditi e para Republikën e Shqipërisë në Gjykatën e Arbitrazhit UNCITRAL (United Nations Commission on International Trade Laë (Komisioni i Kombeve të Bashkuara mbi të Drejtën Tregtare Ndërkombëtare), duke ngritur një sërë pretendimesh ligjore dhe financiare.

METE më datë 04.09.2013, ka përzgjedhur shoqërinë BDO LLP si ekspert financiar për të bërë vlerësimin financiar të pretendimeve të lidhura me CEZ a.s, dhe lidhi kontratën me këtë shoqëri në datën 29.08.2013 në vlerë 40 milionë lekë. METE, ka realizuar proçedurën e prokurimit për shërbimin e vlerësimit të humbjeve teknike, më datë 30.05.2013 duke përzgjedhur si fitues shoqërinë BBH Berlin, dhe lidhi kontratën me këtë shoqëri më datë 25.11.2013 në vlerë 23 milionë lekë. Grupi i Punës që në muajin shkurt 2014, kishte në dispozicion raportin e vlersimit të Ekspertit Financiar Ndërkombëtar BDO LLP.

Strategjia e ndërtuar për tu përballur me çështjen gjyqësore të hapur nga CEZ a.s ndaj Shtetit Shqiptar  si dhe veprimet e institucioneve shtetërore morën drejtim tjetër, pasi me Vendim të Këshillit të Ministrave nr. 969 datë 25.10.2013 është vendosur të ngrihet Grupi i Punës dhe fillimi i proçedurave të negociatave për zgjidhjen e mosmarrëveshjes ndërmjet Republikës së Shqipërisë dhe shoqërisë CEZ a.s. Grupi i Punës u nominua me emra konkretë në Urdhërin nr. 228 në 2.12.2013 të Kryeministrit (Z. Damian Gjiknuri, Z. Arben Ahmetaj, Z. Shkëlqim Cani, Z. Ëngjëll Agaci, Znj. Alma Hicka, Z. Koli Bele, Znj. Entela Cipa, Z. Arian Hoxha, Znj. Vilma Causholli, Z. Ergys Cirici, Z. Armer Juka), pasuar me një Urdhër të mëvonshëm nr.181 datë 18.06.2014 i cili angazhonte në përbërje të Grupit të Punës dhe përfaqësuesit e OST, KESH, dhe CEZ Shpërndarje sh.a. (Z. Ëngjëll Zeqo, Z. Agron Hetoja, Z. Arben Seferaj). Grupi negociator do të kryesohej nga Z. Damian Gjiknuri, Ministër i Energjisë dhe Industrisë. Këto proçedura kanë përfunduar me nënshkrimin e Marrëveshjes me mirëkuptim nga Grupi i Punës më datë 23.06.2014, përcjelljen në Këshillin e Ministrave dhe miratimin e saj me Ligjin nr. 114/2014 datë 31.07.2014.

Pas zhvillimit të një sërë takimeve negociuese për rreth 6 muaj, në zyrat e Sekretariatit të Komunitetit të Energjisë në Vjenë, Grupi i Punës, me Vendimin nr. 2, datë 19.06.2014, ka miratuar marrëveshjen e arritur me CEZ a.s, duke autorizuar për përfaqësim në nënshkrimin e marrëveshjes një grup më të vogël të përbërë nga pesë anëtarë, në përbërje të të cilit ishin edhe Z. Damian Gjiknuri (Ministër i MEI) dhe Znj. Alma Hicka (Avokat i Përgjithshëm i ASH). Më datë 23.06.2014, grupi i mësipërm përfaqësimit, nënshkroi Marrëveshjen e Zgjidhjes me Mirëkuptim (Settlement Agreement), e cila më pas u miratua nga Kuvendi i Republikës së Shqipërisë me Ligjin nr. 114/2014 “Për miratimin e marrëveshjes për zgjidhjen me mirëkuptim ndërmjet Republikës së Shqipërisë dhe shoqërisë CEZ, a.s”.

Shënim 2:

Për të arritur në konkluzionet e këtij auditimi, nga ana e KLSH janë bërë vlerësime dhe referenca në dokumenta të institucioneve të ndryshme të Shtetit Shqiptar, korrespondenca ndërmjet institucioneve shtetërore, raporte të audituesit të pavarur ndërkombëtar apo të konsulentit ligjor të kontraktuar nga Shteti Shqiptar, apo analiza të pasqyrave financiare të publikuara të shoqërive në pronësi të CEZ a.s, kjo bazuar në Standardet Ndërkombëtare të Auditimit ISSAI 400 “Parimet themelore të Auditimit të Përputhshmërisë”, ISSAI 4000 “Standarti Auditimit të Përputhshmërisë”, ISSAI 300 “Standartet e Fushës  së Auditimit Shtetëror” (evidenca e auditimit), ISSAI 1500 “Evidencat e Auditimit”, ISSAI 200 “Standardet e përgjithshme të Auditimit Publik, kujdesi i duhur profesional”, ISSAI 1610 “Përdorimi i punës së audituesve të brendshëm”, ISSAI 1620 “Përdorimi i punës së një eksperti auditimi”, materialet dhe observimet drejtuar grupit të auditimit, Projekt Raportin e Auditimit dërguar me shkresën nr. 118/4 datë 3.08.2015, observacionet e këtij Projekt Raporti, me qëllim dhënie opinioni, gjykimi dhe konkluzione auditimi me një siguri të arsyeshme, të mbështetur mbi evidenca kompetente. Kjo për arsye se KLSH, nuk mund të auditonte dokumentacion financiar dhe ligjor të kompanive me kapital aksioner 76% aksione private, CEZ Shpërndarje sh.a, apo kompanive private të cilat u krijuan gjatë aktivitetit të CEZ a.s, në Shqipëri (CEZ Trade dhe CEZ Albania), pasi në referencë  të Kushtetutës të nenit 163/germa c “Kontrolli i Lartë i Shtetit kontrollon veprimtarinë ekonomike të personave juridikë, në të cilët shteti ka më shumë se gjysmën e pjesëve ose të aksioneve, ose kur huat, kreditë dhe detyrimet e tyre garantohen nga shteti”.

Shënim 3:

Për sa më sipër, theksojmë që në këto dy auditime, KLSH ka audituar vetëm procesin e zhvillimit të negociatave, veprimtarinë e Grupit të Punës dhe orientimin për zgjidhjen e marrëveshjes me mirëkuptim nga Qeveria, dhe jo miratimin e saj nga Kuvendi i Shqipërisë.